Crux Theologorum: Kryqi I Teologëve: Pyetjet teologjike që nuk mund të marrin përgjigje
1. Ne e dimë që njerëzit shpëtohen vetëm nga hiri i Perëndisë, përmes besimit në Ungjillin e Jezu Krishtit. Gjithashtu, e dimë që një besim i tillë shpëtues nuk është diçka që mund ta prodhojmë vetë; përkundrazi, është një dhuratë e Perëndisë, e shkaktuar te njeriu mëkatar dhe shpirtërisht i vdekur nga fuqia e Frymës së Shenjtë që vepron përmes Fjalës.
1 Korintasve 2:14 Njeriu që nuk e ka Frymën nuk i pranon gjërat që vijnë nga Fryma e Perëndisë, sepse ato janë marrëzi për të, dhe ai nuk mund t'i kuptojë, sepse ato kuptohen frymërisht.
Efesianëve 2:8-9 Sepse me anë të hirit jeni shpëtuar, nëpërmjet besimit – dhe kjo nuk është nga ju, por është dhurata e Perëndisë – jo nga veprat, që askush të mos mburret.
1 Korintasve 1:17-18 Sepse Krishti ... [më dërgoi] të predikoj ungjillin – jo me fjalë të urtësisë njerëzore, se mos kryqi i Krishtit zbrazet nga fuqia e tij. Sepse mesazhi i kryqit është marrëzi për ata që po humbin, por për ne që po shpëtohemi është fuqia e Perëndisë.
Romakëve 10:17 Si rrjedhim, besimi vjen nga dëgjimi i mesazhit, dhe mesazhi dëgjohet përmes fjalës së Krishtit.
Kolosianëve 2:13 Kur ishit të vdekur në mëkate dhe në parrethprerjen e natyrës suaj mëkatare, Perëndia ju ngjalli me Krishtin.
2. Ne e dimë që Perëndia dëshiron shumë që të gjithë njerëzit të shpëtohen.
Ezekieli 18:30b-32 Pendohuni! Kthehuni nga të gjitha shkeljet tuaja; atëherë mëkati nuk do të jetë shkaku i rënies suaj. Largojini të gjitha shkeljet që keni bërë dhe merrni një zemër të re dhe një frymë të re. Pse të vdisni, o shtëpi e Izraelit? “Sepse nuk kam kënaqësi në vdekjen e askujt,” thotë Zoti Sovran. “Pendohuni dhe jetoni!”
1 Timoteut 2:3-4 Kjo është e mirë dhe e pëlqyeshme për Perëndinë, Shpëtimtarin tonë, i cili dëshiron që të gjithë njerëzit të shpëtohen dhe të vijnë në njohjen e së vërtetës.
3. Ne e dimë se ata që shpëtohen u zgjodhën nga Perëndia në Krishtin qysh përpara krijimit të botës.
2 Timoteut 1:9 i cili na shpëtoi ... – jo për shkak të ndonjë gjëje që kemi bërë, por për shkak të qëllimit dhe hirit të Tij. Ky hir na u dha në Krishtin Jezus përpara fillimit të kohës.
Efesianëve 1:5 Ai na paracaktoi që të birësohemi si bijtë e tij përmes Jezu Krishtit, në përputhje me kënaqësinë dhe vullnetin e tij.
Romakëve 8:28-30 Dhe ne e dimë se në të gjitha gjërat Perëndia vepron për të mirën e atyre që e duan, që janë thirrur sipas qëllimit të tij. Sepse ata që Perëndia i paranjohu, ata edhe i paracaktoi për t'u konformuar me ngjashmërinë e Birit të tij, që ai të mund të jetë i parëlinduri midis shumë vëllezërve. Dhe ata që i paracaktoi, ata edhe i thirri; ata që i thirri, ata edhe i drejtësoi; dhe ata që i drejtësoi, ata edhe i përlëvdoi.
2 Thesalonikasve 2:13-14 Por ne duhet gjithmonë të falënderojmë Perëndinë për ju, vëllezër të dashur nga Zoti, sepse që në fillim Perëndia ju zgjodhi që të shpëtoheni përmes veprës shenjtëruese të Frymës dhe besimit në të vërtetën. Ai ju thirri në këtë përmes ungjillit tonë, që të mund të merrni pjesë në lavdinë e Zotit tonë Jezu Krisht.
4. Ne e dimë se ata që nuk shpëtohen e kanë fajin vetë.
Mateu 23:37 "O Jerusalem, Jerusalem, ti që vret profetët dhe i vret me gurë ata që janë dërguar tek ti, sa herë kam dashur t’i mbledh fëmijët e tu, ashtu si klloçka mbledh zogjtë e saj nën krahë, por ju nuk deshët.
Ezekieli 33:11 U thuaj atyre: “Ashtu siç është e vërtetë që unë rroj,” thotë Zoti, Zoti, “unë nuk kënaqem me vdekjen e të pabesit, por që i pabesi të ndryshojë rrugën e tij dhe të jetojë. Kthehuni! Kthehuni nga rrugët tuaja të këqija! Pse vallë duhet të vdisni, o shtëpi e Izraelit?”
Fjalët e Urta 1:24 Sepse unë thirra dhe ju nuk keni dashur, shtriva dorën time dhe askush prej jush nuk i kushtoi vëmendje.
Kjo është pyetja e madhe: Si t’i pajtojmë këta pohime? Nëse Perëndia dëshiron që të gjithë të shpëtohen, dhe njerëzit shpëtohen vetëm me fuqinë dhe hirin e Perëndisë, atëherë pse nuk shpëtohen të gjithë?
Ky është Crux Theologorum: Pse disa shpëtohen dhe të tjerët jo?
Në qarqet teologjike mbizotërojnë dy përpjekje historike për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje. Ato janë:
Kalvinizmi, i cili thotë: “Sepse Perëndia i zgjodhi disa për t’i shpëtuar dhe të tjerët për t’i dënuar. Jezu Krishti vdiq vetëm për të zgjedhurit ose ‘të paracaktuarit’. Nëse je një prej të zgjedhurve, do të vish patjetër në besim dhe do të shpëtohesh; nëse nuk je, nuk mund të bësh asgjë. Perëndia e përlëvdon veten duke të dënuar në ferr.” (Ky është pozicioni historik i Kishave Presbiteriane, Baptiste dhe të Krishtera të Reformuara.)
Arminianizmi, i cili thotë: “Sepse është çështje e vullnetit të lirë. Çdo person ka aftësinë të zgjedhë të besojë në Jezusin dhe ta ndjekë atë ose jo. Ata që zgjedhin Jezusin, shpëtohen. Ata që nuk e zgjedhin, humbasin.” (Ky është pozicioni historik i Kishave Metodiste dhe Pentakostale, si dhe pozicioni aktual i shumicës së Kishave Baptiste dhe jodenominacionale në SHBA.)
Problemi me të dy pozicionet është se ata mohojnë Shkrimin e qartë. Kalvinisti mohon që Perëndia me të vërtetë dëshiron që të gjithë njerëzit të shpëtohen. Arminiani e bën vendimin e një njeriu të rënë në mëkat faktorin përfundimtar, duke mohuar se njeriu është i vdekur në mëkat dhe se shpëtimi është plotësisht vepër e Perëndisë. Fatkeqësisht, të dyja qasjet e largojnë fokusin e besimit nga Ungjilli i Krishtit.
Si ta zgjidhim këtë dilemë? Nuk e zgjidhim. Pse? Sepse Shkrimi nuk na e jep përgjigjen. Prandaj, ne e pranojmë paradoksin (është një nga shumë paradokse në Shkrimet e Shenjta, si për shembull Trinia e Hyjnisë dhe Mishërimi i Birit të Perëndisë) dhe e lëmë atë që na duket si kontradiktë të qëndrojë ashtu siç është.
Dhe themi:
Nëse një person shpëtohet, kjo është tërësisht vepër e Perëndisë.
Nëse një person nuk shpëtohet, është tërësisht faji i personit.
Por dikush mund të protestojë: “Kjo nuk ka kuptim!” Dhe ne i përgjigjemi, “Ke të drejtë, nuk ka kuptim—të paktën për ne. Por nuk duhet patjetër të ketë kuptim për ne që të jetë e vërtetë”:
Isaia 40:13 Kush e ka kuptuar mendjen e ZOTIT, apo e ka udhëzuar Atë si këshilltari i Tij?
Isaia 55:8-9 Sepse mendimet e mia nuk janë mendimet tuaja, as rrugët tuaja nuk janë rrugët e mia,” shpall ZOTI. “Ashtu si qiejt janë më lart se toka, ashtu edhe rrugët e mia janë më lart se rrugët tuaja dhe mendimet e mia më lart se mendimet tuaja.”
Ligji i Përtërirë 29:29 Gjërat e fshehta i përkasin ZOTI, Perëndisë tonë, por gjërat e zbuluara na përkasin neve dhe fëmijëve tanë përgjithmonë, që të mund të ndjekim të gjitha fjalët e këtij ligji.
Romakëve 11:33-34 Oh, thellësitë e pasurive të urtësisë dhe njohurisë së Perëndisë! Sa të pahulumtueshëm janë gjykimet e Tij, dhe sa të panjohshme rrugët e Tij. “Kush e ka njohur mendjen e Zotit? Apo kush ka qenë këshilltari i Tij?”
Dhe ka një arsye të rëndësishme pse pyetja duhet të mbetet e pazgjidhur. Duhet të mbetet kështu në mënyrë që shpëtimi i njerëzimit të mund të qëndrojë tërësisht mbi Ungjillin e Jezu Krishtit dhe mbi veprën e Tij në kryq për ne.
Ja pse:
1. Kalvinisti, në të vërtetë, nuk ka nevojë t’i besojë Ungjillit. Fokusi i tij zhvendoset nga ajo që bëri Jezusi; dhe pyetjet e mëdha në jetën e tij janë: “A më zgjodhi Perëndia?” dhe “A jam unë një nga të zgjedhurit?”
2. As Arminiani nuk ka vërtet nevojë t’i besojë Ungjillit. Edhe fokusi i tij zhvendoset nga ajo që bëri Jezusi; dhe pyetja e madhe në jetën e tij është: “A vendosa unë për Jezusin?” ose “A e zgjodha unë Jezusin?” Ose, e thënë ndryshe, “A e bëra unë pjesën time?”
Dhe këtu zbulohet dështimi si i Kalvinizmit, edhe i Arminianizmit: herët a vonë çdo i krishterë do të dojë të gjejë njëfarë sigurie për shpëtimin e tij apo të saj. Më në fund çdo i krishterë do të pyesë, “Nga ta di me siguri se jam i shpëtuar? Si mund ta dalloj?” Dhe këtu qëndron problemi: as Kalvinisti dhe as Arminiani nuk mund të shikojnë thjesht te kryqi dhe Shpëtimtari i tyre për siguri.
Përse jo? Sepse vepra e Krishtit në kryq për Kalvinistin është e dobishme vetëm nëse ai është një nga të zgjedhurit – dhe këtë ai nuk e di me siguri. Po ashtu, vepra e Krishtit në kryq është e dobishme për Arminianin vetëm nëse ai ka vendosur siç duhet për Jezusin dhe e ka zgjedhur ta ndjekë me besnikëri të mjaftueshme – dhe për këtë ai kurrë nuk mund të jetë plotësisht i sigurt. Kështu, meqë asnjëri nuk mund të gjejë siguri te Krishti, ata detyrohen ta kërkojnë diku tjetër. Dhe çuditërisht, të dy përfundojnë duke kërkuar në të njëjtin vend. Të dy e dinë nga Shkrimi se njerëzit shpëtohen nëpërmjet besimit dhe se besimi shpëtues prodhon vepra të mira. Prandaj, ata përfundojnë duke e kërkuar provën e zgjedhjes së tyre (Kalvinisti) ose sinqeritetin e vendimit të tyre për Jezusin (Arminiani) në jetën e tyre. Pyetja atëherë bëhet: “A shoh dëshmi të bollshme të fryteve të besimit në jetën time?” Ose, thënë ndryshe, “A po bëj mjaftueshëm vepra të mira për të konfirmuar besimin tim?”
Fatkeqësisht, nuk ka ngushëllim në këtë. Një shqyrtim i tillë gjithmonë do të çojë ose në dëshpërim ose në vetë-drejtësi. Nëse janë të sinqertë me veten, do të shohin shumë mëkate dhe pak vepra të mira të papërsosura, dhe kështu do të binden për dënimin e tyre. Nëse nuk janë aq të sinqertë, mund të mbyllin sytë ndaj mëkateve të tyre të shumta dhe të mashtrojnë veten duke besuar se po ecin mjaft mirë në rrugën e krishterë dhe me vetëkënaqësi të supozojnë se janë të shpëtuar. Vër re se asnjëri nuk po shikon te Krishti për sigurinë e shpëtimit të tij. Të dy e kanë bërë sigurinë e besimit shpëtues çështje të vlerësimeve të tyre subjektive të veprave të tyre.
Fatmirësisht për ne, siguria e shpëtimit gjendet vetëm në Ungjillin objektiv. Duke e lënë pyetjen të pazgjidhur sipas këndvështrimit njerëzor, Perëndia e detyron besimin tonë të mbështetet tek ajo që Krishti ka bërë për ne. Pra, kur luftojmë me pyetjen, “Si ta di me siguri se jam shpëtuar?”, mund të përgjigjemi me guxim, “Sepse Jezu Krishti vdiq për mëkatet e mia dhe u ringjall për drejtësimin tim.” Lënia e paradoksit ashtu siç është e drejton shpirtin dyshues te Krishti dhe vepra e Tij, atje ku duhet të drejtohet.
Së fundi, ia vlen të shqyrtojmë edhe një përpjekje tjetër të gabuar për ta zgjidhur këtë paradoks që disa herë parashtrohet nga mësues me qëllim të mirë, por që e kanë gabim. Është një përpjekje për të sintetizuar zgjedhjen e Perëndisë që nga përjetësia e kaluar me të ashtuquajturën “liri të vullnetit” të Arminianëve. Ideja kryesore është se Perëndia i parashikon ata që një ditë do të vijnë në besim në Jezusin përmes ushtrimit të vullnetit të tyre të lirë, dhe në funksion të zgjedhjes së tyre të duhur, ai zgjedh t’i shpëtojë ata. Teologët që mbështesin këtë pikëpamje ndonjëherë përdorin frazën latine dhe thonë se Perëndia zgjedh njerëzit intuitu fidei; do të thotë, “duke paraparë besimin e tyre.” Gabimet që qëndrojnë në këtë ide janë mjaft të dukshme. Së pari, është e qartë se një “zgjedhje” e tillë nga ana e Perëndisë nuk është në të vërtetë zgjedhje fare. Ai nuk po zgjedh dhe nuk po paracakton asgjë. Ai thjesht po ratifikon dhe mbështet vendimin e individit që ai parashikon se do të merret me kalimin e kohës. Së dyti, shpëtimi në këtë skemë ende i lihet plotësisht zgjedhjes së një personi të rënë dhe shpirtërisht të vdekur. Prandaj, të gjitha gabimet dhe problemet si rrjedhojë që lidhen me Arminianizmin mbeten.
Sigurisht, është shumë tërheqëse të kërkosh një zgjidhje për paradoksin që është Crux Theologorum. Por faktet e thjeshta janë këto: Perëndia nuk na e ka zbuluar përgjigjen për këtë pyetje. Dhe të gjitha përpjekjet njerëzore për ta zgjidhur problemin duhet së pari të mohojnë një pjesë të asaj që Perëndia e ka zbuluar qartë, dhe përgjigjet e tyre në fund e drejtojnë besimin e një personi larg veprës së Jezusit në kryq dhe e drejtojnë atë në diçka tjetër. Prandaj, është më mirë thjesht të pranojmë atë që Perëndia ka thënë për këtë çështje, të besojmë vetëm në Krishtin dhe të lëmë zgjidhjen e asaj që duket si kontradiktë për mendjen e kufizuar njerëzore te Perëndia, që është i gjithëdijshëm.
Ky artikull u shkrua nga Pastor Nathan Dudley. U përkthye nga Blerta Myrteza për Kishën Ungjillore Luterane në Shqipëri në vitin 2025, me lejen e autorit. Teksti origjinal gjendet në https://www.stpaulslutheranchurch.net/the-theologians-cross/
Këshilla për lexim:
Jordan Cooper: The Great Divide: A Lutheran Evaluation of Reformed Theology