Testamenti i Vjetër: Rruga e Shpëtimit të Perëndisë

Nëse numëroni faqet në Bibël, mund të habiteni kur të zbuloni se Testamenti i Vjetër përbën gati 80% të saj. Megjithatë, për shumë njerëz Testamenti i Vjetër është i panjohur mirë, ose nuk janë të sigurt se çfarë përmban ai në të vërtetë. Shpesh, njerëzit preferojnë të lexojnë Testamentin e Ri. Një arsye për këtë mund të jetë se Testamenti i Vjetër perceptohet si i vështirë për t'u kuptuar. Një arsye tjetër mund të jetë supozimi se ai nuk është më aktual. Fundja, kemi Testamentin e Ri, i cili flet për Jezusin, pra përse do të na duhej ende i vjetri? Në këtë artikull, do të shqyrtojmë më nga afër Testamentin e Vjetër. Do të eksplorojmë se çfarë përmban dhe pse mbetet i rëndësishëm.

Ligji, Profetët dhe Shkrimet

Luka përshkruan në ungjillin e tij se si, pas ringjalljes së Tij, Jezusi drejtoi një studim Bible rrugës për në Emmaus: “Dhe, duke zënë fill nga Moisiu dhe nga gjithë profetët, ai u shpjegoi atyre në të gjitha Shkrimet gjërat që i takonin atij.” (Luka 24:27). Në kohën e Jezusit, kjo ishte një mënyrë e zakonshme për t'iu referuar Fjalës së Perëndisë, e cila në atë kohë përbëhej vetëm nga Testamenti i Vjetër. Testamenti i Ri ende nuk ishte shkruar. Njerëzit i referoheshin Biblës si e përbërë nga Ligji (Moisiu), Profetët dhe Shkrimet. Le ta shohim më nga afër Biblën që lexonin Jezusi dhe apostujt dhe çfarë përmbante ajo.

Ligji

Pjesa që quhet Ligji formon themelin e Testamentit të Vjetër. Ajo vjen e para në Bibël dhe përbëhet nga pesë librat e Moisiut (Zanafilla-Ligji i Përtërirë). Këta libra tregojnë ngjarje kyçe si krijimi, rënia në mëkat dhe përmbytja. Ata gjithashtu rrëfejnë robërimin e Izraelitëve në Egjipt dhe çlirimin e tyre, të cilat janë momente thelbësore. Megjithatë, pjesa më e madhe e këtyre librave fokusohen në udhëtimin në shkretëtirë—nga Egjipti në Tokën e Premtuar. Gjatë këtij udhëtimi, Perëndia bëri një besëlidhje me popullin, e cila kishte një rëndësi shumë të madhe.

Ligji, i dhënë përmes Moisiut, përmban urdhërimet që populli duhej të ndiqte si populli i zgjedhur i Perëndisë. Kjo përfshin ligjin moral për të drejtën dhe të gabuarën (p.sh., Dhjetë Urdhërimet) si dhe ligjet shoqërore dhe fetare (p.sh., si duhej të ndëshkoheshin krimet dhe si duhej të kryheshin flijimet). Me fjalë të tjera, populli mori Ligjin që trajtonte të gjitha aspektet e jetës.

Profetët

Pjesa e dytë e Testamentit të Vjetër përbëhet nga librat profetikë, që përfshin gjithsej 21 libra. Gjashtë librat e parë—Jozueu, Gjyqtarët, 1 dhe 2 Samuelit, dhe 1 dhe 2 Mbretërve—janë libra historikë dhe përshkruajnë vitet e para në Tokën e Premtuar. 15 librat e tjerë mbajnë emrat e profetëve të ndryshëm dhe përmbajnë mesazhet e tyre.

Përmes profetëve përcillet mesazhi i Perëndisë, i cili shpesh i nxit njerëzit të largohen nga rrugët e tyre të këqija për të mos marrë mbi vete gjykimin e Tij. Në qendër të këtyre librave janë gjithashtu premtimet e shpëtimit të Perëndisë dhe ardhjes së Mesias. Profetët e mëdhenj përfshijnë Isaian, Jeremian dhe Ezekielin, ndërsa disa nga profetët “e vegjël” janë Abdia, Nahumi dhe Jona. Vlen të theksohet se profetët e mëdhenj nuk quhen të mëdhenj sepse janë më të rëndësishëm nga ana teologjike sesa profetët e vegjël. Termat të mëdhenj dhe të vegjël janë thjesht për të përshkruar gjatësinë e librave.

Shkrimet

Seksioni i fundit quhet Shkrimet dhe përbëhet nga 13 libra të llojeve të ndryshme. Ndër këta janë libra poetikë si Psalmet dhe Fjalët e Urta, të cilët përmbajnë këngë, lutje dhe poezi që shprehin besimin në Perëndinë. Psalmet, në veçanti, ka shërbyer prej kohësh si libër kryesor himnesh dhe lutjesh për shumë njerëz.

Shkrimet përfshijnë gjithashtu libra si Vajtimet (vajtim për shkatërrimin e Jerusalemit), Kantiku i Kantikëve (përshkrim i dashurisë mes një burri dhe një gruaje), libri i Jobit (reflektim mbi vuajtjen dhe kuptimin) dhe libri i Danielit[1](historia e Danielit si rob në Babiloni).

Historia e Izraelit – apo një histori për Jezusin?

Studimi i Testamentit të Vjetër zbulon se ai është një histori e popullit të Izraelit. Më saktësisht, është një rrëfim mbi mënyrën se si Perëndia ka ndërhyrë dhe është kujdesur për popullin e Tij. Për shkak se një pjesë e madhe e Testamentit të Vjetër përbëhet nga rrëfime historike, mund të jetë e lehtë për lexuesit bashkëkohorë ta hedhin poshtë si jo aktual—sidomos kur kemi Testamentin e Ri.

Megjithatë, fjalët e Jezusit te Luka 24:27 e kthejnë këtë këndvështrim përmbys: “Dhe, duke zënë fill nga Moisiu dhe nga gjithë profetët, ai u shpjegoi atyre në të gjitha Shkrimet gjërat që i takonin atij.” Sipas Jezusit, i gjithë Testamenti i Vjetër flet për Të!

Mesazhi qendror për ne sot nuk është në lidhje me ngjarjet që u ndodhën të tjerëve shumë kohë më parë. Ato histori në vetvete nuk na sjellin asnjë dobi. Ajo që ka rëndësi është se Testamenti i Vjetër tregon për Jezusin.

Si tregon për Jezusin? Së pari, Testamenti i Vjetër përmban premtime të shumta për ardhjen e Mesias (p.sh., Isaia 53). Së dyti, Testamenti i Vjetër përmban “imazhe” të fshehura që parathonë atë që do të përmbushte Jezusi (p.sh., krahasoni Numrat 21:4–9 me Gjoni 3:14–16).

Prandaj, kur lexojmë Testamentin e Vjetër, është thelbësore të pyesim: “Si mund ta kuptoj këtë nën dritën e asaj që di për Jezusin?”

Ky artikull është shkruar nga pastori Lennart Ahlvik. Ai shërben si pastor ndihmës në Bashkësinë Luterane të Shën Jakobit në Pietarsaari, Finlandë. Artikulli është botuar më parë në suedisht në “Ungitro” dhe mund të gjendet në https://www.ungitro.fi/gamla-testamentet-guds-fralsningsvag/